SAP-ERP sisteminde malzemelerin yapabileceği tüm stok hareketleri ‘malzeme hareketleri’ kapsamında ele alınır. Stok yönetimi modülü için ‘malzemelerin yaptığı stok hareketlerini takip eden modül’ dersek yanlış bir şey söylemiş olmayız. Dolayısı ile malzeme hareketleri stok yönetiminin temelini teşkil etmektedir.
SAP-ERP sistemindeki malzeme hareketleri aşağıdaki üç ana başlık altında incelenebilir.
Malzeme Giriş Stok Hareketleri
İşletmeye ait stok miktarını artıran malzeme hareketlerine ‘Malzeme giriş hareketleri’ denmektedir. Satınalınan bir malzemenin işletme stoklarına girilmesi ilk akla gelen malzeme girişi hareketidir. Ancak şirket stoklarını artıran malzeme girişi hareketleri sadece satınalma için giriş işlemi ile sınırlı değildir.
Üretim yapan bir firma için üretim hattından çıkan ürünün imalat depolarına alınması işlemi de ilgili mamul için stok miktarını artıran bir malzeme giriş hareketidir. Benzer şekilde kullanıcıların iade ettiği malzemelerin stoklara alınması, hibe edilen malzemelerin stoklara alınması, bakım/onarım işlemleri esnasında herhangi bir cihaz üzerinden sökülen malzemelerin stoklara alınması, vb. stok hareketleri de bu kapsamda yapılan malzeme hareketlerine örnek olarak gösterilebilir.
Bir stok hareketinin bu grupta (malzeme girişi) yer alması için gerek ve yeter şart bu stok hareketi sonucunda işletme için ilgili malzemeye ait toplam stok miktarında artış meydana gelmesidir.
Malzeme girişi hareketlerinde (eğer malzeme bedel ile takip ediliyorsa ve hibe/bedelsiz giriş işlemi yapılmıyorsa) sadece işletmeye ait malzeme toplam stok miktarlarında artış olmaz aynı zamanda şirkete ait olan mal varlıkların toplam bedelinde de bir artış olur. Yani stok hesaplarında da girişi yapılan malzemenin giriş bedeli kadar artış meydana gelir.
Malzeme Çıkış Stok Hareketleri
İşletmeye ait stok miktarını azaltan malzeme hareketlerine ‘Malzeme çıkış hareketleri’ denmektedir. Üretim yapan bir şirket için imalat aşamasında kullanılan hammaddelerin stoklardan çıkılması işlemi bu kapsamda olduğu gibi, personele verilen teçhizatların (örneğin bilgisayar) stoklardan çıkılması, kullanılamaz hale gelmiş olan malzemelerin hurdaya ayrılması, satılmış bir ürünün müşteriye teslim edilmesi, bakım/onarım amacıyla kullanılan malzemelerin stoklardan çıkılması, vb. stok hareketleri de bu kapsamda ele alınır.
Bir stok hareketinin bu grupta (malzeme çıkışı) yer alması için gerek ve yeter şart bu stok hareketi sonucunda işletme için ilgili malzemeye ait toplam stok miktarında azalma meydana gelmesidir.
Malzeme çıkış hareketleri sonucunda sadece malzeme miktarı azalmış olmaz aynı zamanda (malzemenin fiyatına bağlı olarak) işletmenin sahip olduğu toplam mal varlıkların tutarında da bir azalma meydana gelir. Yani stok hesaplarında da çıkışı yapılan malzemenin çıkış bedeli kadar azalış meydana gelir. Özellikle tüketim kapsamına giren malzeme çıkış hareketlerinde maliyet takibi yapılması amacıyla ilgili masraf taşıyıcı nesne kodu da stok hareketi esnasında girilir. Böylece ilgili malzeme maliyeti masraf taşıyıcı nesne ile ilişkilendirilmiş olur.
Örneğin: Üretimde kullanılacak hammaddelerin çıkış hareketleri ilgili üretim siparişine istinaden yapılmaktadır. Bu işlemde ‘üretim siparişi’ masraf taşıyıcı nesnedir. Bu üretim siparişi için yapılan tüm malzeme tüketimleri ve bu tüketimlere bağlı olarak oluşan masraflar üretim siparişi üzerinde toplanır. Daha sonrasında ise bu masraflar ilgili siparişe istinaden üretilmiş olan mamulün üzerine aktarılarak ‘ürün maliyetlendirmesi’ yapılmış olur.
Benzer şekilde işletmenin herhangi bir biriminde çalışan personel tarafından kullanılan kırtasiye, temizlik, vb. malzemeler için stok çıkış hareketi yapılırken ilgili birimin ‘masraf yeri’ kodu referans nesne olarak kullanılır. Bu malzeme çıkışı sonucunda oluşan tüm maliyetler bu masraf yeri kodu üzerinden ilgili birimle ilişkilendirilmiş olur.
SAP-ERP sisteminde maliyet oluşturan malzeme hareketlerinde yukarıda örnekleri verilen ‘üretim iş emri’ ve ‘masraf yeri’ nesnelerinin yanında ‘bakım/onarım işemri’, ‘iç sipariş’ ve ‘kalite kontrol partisi’ gibi masraf taşıyıcı başka nesnelerde kullanılmaktadır.
Malzeme nakil/transfer Stok Hareketleri
İşletmeye ait toplam stok miktarını değiştirmediği halde malzemelerin fiziksel olarak yer değiştirmesini veya malzeme durumunun değişmesini sağlayan stok hareketlerine ‘Malzeme nakil hareketleri’ denilmektedir. Bir stok hareketinin bu grupta (malzeme nakli) yer alması için gerek ve yeter şart işletmeye ait toplam stok miktarlarında bir değişiklik olmamasıdır.
Örneğin üretim yerleri arasında yapılan nakil işleminde bir üretim yerindeki stok miktarı azalmış, diğer üretim yerindeki stok miktarı artmıştır ama neticede şirketin toplam stok miktarında değişiklik olmamıştır.
Malzeme nakil işlemlerini iki ana başlık altında incelemek mümkündür.
Fiziksel olarak yapılan malzeme nakilleri
Bu kapsama giren malzeme nakil işlemlerinde malzemeler fiziksel olarak yer değiştirmektedir. Aynı şirkete ait bir üretim yeri altındaki malzemelerin diğer bir üretim yerine transfer edilmesi ya da aynı üretim yeri altında yer alan iki depo yeri arasında malzemelerin nakil edilmesi işlemleri bu kapsamda yapılan stok nakil işlemlerine örnek olarak gösterilebilir.
Benzer şekilde satıcıya tamire gönderilen malzemeler ile müşteriye konsinye stok olan gönderilen malzemelerin yaptığı malzeme hareketleri de bu kapsamda değerlendirilmektedir. İlk bakışta bu hareketlerin bir nakil hareketi değil de malzeme çıkış hareketi olduğu düşünülebilir. Ancak unutulmaması gerekli olan nokta şudur ki bu hareketler sonucunda işletmeye ait olan toplam stok miktarı değişmemektedir (malzeme fiziksel olarak başka bir firmaya gitmiş olsa bile halen işletmenize aittir).
Malzeme durumunu değiştiren nakil hareketleri
Bu kapsama giren malzeme nakil işlemlerinde malzemenin fiziksel olarak yerinin değişmesi gerekli değildir. Yapılan nakil işlemi sonucunda malzemenin durumu veya aidiyet bilgisi değişmektedir. Malzemenin stok türünün değişmesi, malzemenin özel bir stok türüne aktarılması, malzemenin ait olduğu özel stok türünün değiştirilmesi, vb. işlemler bu kapsamda yapılan nakil hareketleridir.
Örneğin: Tahditsiz kullanılabilir stok türünde olan bir malzemenin belirli bir miktarının bloke stoka aktarılması, kalite kontrol işlemleri sonucunda kullanılabileceğine karar verilen malzemelerin kalite kontrol stok türünden tahditsiz kullanılabilir stok türüne aktarılması, proje stokunda olan bir malzemenin bu özel stoktan alınarak tahditsiz kullanılabilir stoka aktarılması, müşteriye konsinye olarak teslim edilen malzemelerin tahditsiz kullanılabilir stoktan müşteri konsinye stokuna aktarılması işlemleri bu kapsamda yapılan stok nakil işlemlerine örnek olarak verilebilir.
Stok Hareketleri ile ilgili önemli bilgiler
Sistem üzerinde hem malzemenin durumu hem de fiili olarak yeri aynı anda değişmesi gerekiyorsa bu iki işlem aynı anda tek bir nakil hareketi ile yapılabilmektedir. Örneğin işletmenizin kalite kontrol bekleyen malzemeleri ayrı bir depo yerinde tuttuğunu düşünelim. Bu durumda muayenesi biten malzemelerin tahditsiz kullanılabilir stoka alınması işlemi hem malzemenin durumunu değiştiren hem de fiili olarak bir başka depo yerine taşınmasını gerektiren bir işlemdir. Aynı stok hareketinde hem depo yeri hem de malzemenin durumu değiştirilebilir. Malzeme hareketleri ile ilgili uyarlamalar malzeme hareket türlerine bağlı olarak yapılmaktadır.
SAP Sisteminde Malzeme Yönetimi Modülü ile ilgili diğer yazılarımız için lütfen buraya tıklayınız.
SAP ile ilgili daha fazla bilgi almak için buraya tıklayınız.
Sosyal Medya Hesaplarımız
Bir yanıt bırakın